پیوند سلولهای بنیادی
فواید اهدای خون (Health Benefits of Donating Blood) موضوعی است که همه شما کم و بیش اطلاعاتی در مورد آن دارید و بارها اخبار مختلف مربوط به ضرورت آن برای نجات جان و کمک به بهبود بعضی بیماری‌ها را شنیده‌اید.
در این مطلب می‌خواهیم سطح آگاهی شما را در مورد پیوند سلولهای بنیادی بالا ببریم.
پیوند سلولهای بنیادی به جز درمان سرطان‌های خون و بعضی توده‌ها، در درمان تالاسمی ماژور، هموفیلی، بیماری‌های نقص ایمنی بعضی از کم خونی‌ها و حتی فلج مغزی استفاده می‌شود و گاهی برای مبتلایان به این بیماری‌ها، پیوند سلولهای بنیادی آخرین راه نجات است؛ آخرین امید. وقتی نام “پیوند” به میان می‌آید، یعنی دیگر دارو اثر ندارد؛ اینجاست که چشم امید به داوطلبانی است که عصاره‌های وجودشان را در طبق اخلاص می‌گذارند.
سلولهای بنیادی خون‌ساز که در مغز استخوان همه ما جا خوش کرده‌اند، امید آخر برخی بیماران هستند؛ امیدی که بی‌چشمداشت برای بیماران حواله می‌شوند.
در کشورمان، مرکز پذیره‌نویسی سلولهای بنیادی خون‌ساز در سازمان انتقال خون از مهر ماه ۸۸ کارش را آغاز کرد تا بتواند با کمک مردمی که به صورت داوطلبانه به اهدای سلولهای بنیادی اقدام می‌کنند، جان بیماران را نجات دهد. تا کنون حدود 10000 نفر اهداکننده سلول بنیادی در سازمان ثبت شده‌اند. در گذشته که پیوند سلولهای بنیادی در کشور وجود نداشت، بیمارانی که شرایط مالی مناسبی داشتند، برای درمان به کشورهایی چون آلمان می‌رفتند و کسانی هم که امکانش را نداشتند، نمی‌توانستند کاری برای درمان‌شان انجام دهند. هنوز هم با این تعداد عضو پاسخگوی بسیاری از بیماران نیستند.
در پیوند مغز استخوان، کار به این شکل بود که از کمر فرد اهداکننده، وارد مغز استخوان می‌شدند و سلول بنیادی را به بیمار پیوند می‌زدند، اما از آنجایی که این روش تهاجمی بود و اهداکننده را دچار مشکل می‌کرد، اکنون پیوند سلول بنیادی از طریق مغز استخوان به میزان کمی انجام می‌شود. از فرد داوطلب در ابتدا نمونه خون گرفته شده و آزمايش تعيين HLAانجام می‌شود. نتيجه آزمايش برای بررسی سازگاری با فرد بيمار نيازمند استفاده خواهد شد. اطلاعات اشخاص به صورت محرمانه می‌باشد و تنها برای جستجو نمونه مناسب بيمار استفاده می‌شود. بر این اساس امروزه با استفاده از دستگاه‌های خاص سلولهای بنیادی خون‌ساز را از خون محیطی می‌گیرند. به این صورت که چند روز قبل از اهدا، در صورتیکه همه آزمایش‌ها انجام شده و شرایط لازم محیا باشد، آمپولی به اهداکننده تزریق می‌کنند که این آمپول منجر به مهاجرت سلولهای بنیادی از مغز استخوان به خون محیطی می‌شود. سه تا پنج روز بعد از تزریق این آمپول به اهداکننده، سلول بنیادی وارد خون محیطی فرد شده و با استفاده از دستگاه خاصی خون دریافت می‌شود. در هنگام جمع آوری سلولهای بنیادی، سوزنی در هر يک از دست‌ها قرار داده می‌شود. خون از يک دست وارد دستگاه شده و پس از جداسازی سلولهای بنيادی در شرايط استريل از دست ديگر به بدن برگرداننده می‌شود و سلول بنیادی خون را جدا و داخل کیسه می‌کنند. سپس این کیسه برای تزریق به فرد بیمار و نیازمند سلولهای بنیادی، آماده می‌شود. اين كار 6-3 ساعت طول خواهد كشيد.
همه اقدامات اهدا و دریافت سلولهای بنیادی در سازمان انتقال خون به صورت رایگان انجام می‌شود و انتقال خون هیچ وجهی از این بابت دریافت نمی‌کند. اهدای سلولهای بنيادی برای فرد اهدا كننده هيچ خطر و عارضه‌ای به همراه ندارد و سلولهای برداشت شده توسط بدن در عرض چند روز جايگزين می‌شوند. وقتی صحبت از پیوند می‌شود، يعنی بیمار در شرایط خوبی نیست. پزشکان تا زمانی‌که شرایط بیمار حاد نشود، او را در لیست پیوند نمی‌گذارند. بنابراین گاهی اوقات هیچ دارویی اثرگذار نیست و تنها راه نجات بيمار پیوند است. درنتيجه ممکن است فردی كه به عنوان یک اهداکننده عضو بانک سلول بنيادی شده و با بیماری که تنها راه‌حل زندگی‌اش پیوند است، سازگار شود و آن فرد نجات یابد.
شرایط عمومی اهدا کننده:
• سن بین 18 تا 55 سال
• دارای سلامت جسمی
• عدم سابقه ابتلا به سرطان
• عدم ابتلا به بیماری قلبی شدید
• عدم آلودگی به ویروس HIV و هپاتیت
• عدم ابتلا به بیماری‌های اتوایمیون
• عدم ابتلا به آسم شدید