قلب، ارگان اصلی در سیستم قلبی عروقی و برای زندگی حیاتی است. اجزای آن با هم کار می‌کنند تا خون را به طور هماهنگ در بدن حرکت دهند. دائماً اکسیژن را به سلول‌ها می‌فرستد و مواد زائد را از بین می‌برد. بسیاری از شرایط می‌توانند این اندام را تحت تاثیر قرار دهند و از عملکرد خوب آن جلوگیری کنند.
قلب یک اندام عضلانی است که خون را به بدن پمپاژ می‌کند.
قلب چیست؟
قلب عضوی به اندازه مشت دست است که خون را در سراسر بدن پمپاژ می‌کند. این اندام اصلی سیستم گردش خون شماست. عضله و بافت این اندام نیروگاه را تشکیل می‌دهند.
قلب شامل چهار بخش عضلانی (حفره) است که قبل از حرکت دادن خون، برای مدت کوتاهی آن را نگه می‌دارد. تکانه‌های الکتریکی قلب را به تپش وادار می‌کند و خون را از طریق این اتاقک‌ها حرکت می‌دهد. مغز و سیستم عصبی عملکرد قلب را هدایت می‌کنند.
وظیفه قلب چیست؟
وظیفه اصلی قلب این است که خون را در سراسر بدن حرکت دهد. خون اکسیژن و مواد مغذی را به سلول‌ها می‌رساند. همچنین دی اکسید کربن و سایر مواد زائد را از بین می‌برد تا سایر اندام‌ها بتوانند آن‌ها را دفع کنند.
قلب همچنین ریتم و سرعت ضربان قلب را کنترل و فشار خون را حفظ می‌کند.
قلب از طریق سیستم‌های زیر برای کنترل ضربان قلب و سایر عملکردهای بدن فعالیت می‌کند:
- سیستم عصبی: سیستم عصبی به کنترل ضربان قلب کمک می‌کند. سیگنال‌هایی را ارسال می‌کند که به قلب شما می‌گوید در زمان استراحت کندتر و در هنگام استرس تندتر بزند.
- سیستم غدد درون ریز: سیستم غدد درون ریز هورمون‌ها را ارسال می‌کند. این هورمون‌ها به رگ‌های خونی می‌گویند که منقبض یا شل شوند که بر فشار خون تأثیر می‌گذارد. هورمون‌های غده تیروئید همچنین می‌توانند به قلب بگویند که سریع‌تر یا کندتر می‌زند.
خون در حفره‌های درون قلب حرکت می‌کند.
قسمت‌های مختلف قلب کدامند؟
اجزای قلب مانند اجزای یک ساختمان هستند. آناتومی قلب شامل موارد زیر است:
- دیواره‌ها
- حفره‌ها
- دریچه‌ها که مانند درهای اتاق، باز و بسته می‌شوند.
- رگ‌های خونی مانند لوله‌های لوله کشی که از ساختمان عبور می‌کنند.
- یک سیستم هدایت الکتریکی مانند نیروی الکتریکی که از یک ساختمان عبور می‌کند.
دیوارهای قلب
دیواره‌های قلب ماهیچه‌هایی هستند که منقبض و شل می‌شوند تا خون را به سراسر بدن ارسال کنند. لایه‌ای از بافت عضلانی به نام سپتوم دیواره‌های قلب را به دو طرف چپ و راست تقسیم می‌کند.
دیوارهای قلب سه لایه دارد:
- اندوکارد: لایه داخلی
- میوکارد: لایه میانی عضلانی
- اپی کاردیوم: لایه بیرونی محافظ
اپی کاردیوم، لایه پریکارد شماست. پریکارد یک کیسه محافظ است که تمام قلب را می‌پوشاند. مایعی تولید می‌کند تا قلب را روان کند و از سایش آن به سایر اندام‌ها جلوگیری کند.
حفره‌های قلب
قلب چهار حفره مجزا دارد. دو حفره در بالا (دهلیز) و دو حفره در پایین (بطن)، یکی در هر طرف قلب دارید.
- دهلیز راست: دو ورید بزرگ، خون فاقد اکسیژن را به دهلیز راست می‌رسانند. ورید اجوف فوقانی خون را از قسمت بالایی بدن حمل می‌کند. ورید اجوف تحتانی خون را از پایین تنه می‌آورد. سپس دهلیز راست خون را به بطن راست پمپ می‌کند.
- بطن راست: محفظه سمت راست پایین، خون فاقد اکسیژن را از طریق شریان ریوی به ریه‌ها پمپ می‌کند. ریه‌ها خون را دوباره با اکسیژن پر می‌کنند.
- دهلیز چپ: پس از اینکه ریه‌ها خون را با اکسیژن پر کردند، وریدهای ریوی خون را به دهلیز چپ می‌برند. این محفظه بالایی خون را به بطن چپ پمپاژ می‌کند.
- بطن چپ: بطن چپ کمی بزرگ‌تر از بطن راست است. خون غنی از اکسیژن را به بقیه بدن پمپ می‌کند.
دریچه‌های قلب
دریچه‌های قلب مانند درهایی هستند که بین حفره‌های قلب قرار دارند. آن‌ها باز و بسته می‌شوند تا خون از آن عبور کند. همچنین از حرکت خون در جهت اشتباه جلوگیری می‌کنند.
دریچه‌های دهلیزی
دریچه‌های دهلیزی بطنی (AV) بین حفره‌های فوقانی و تحتانی قلب باز می‌شوند که عبارت‌اند از:
- دریچه سه لتی: دری بین دهلیز راست و بطن راست
- دریچه میترال: دری بین دهلیز چپ و بطن چپ
دریچه‌های نیمه قمری
دریچه‌های نیمه ماهری (SL) زمانی باز می‌شوند که خون از بطن خارج می‌شود که عبارت‌اند از:
- دریچه آئورت: زمانی باز می‌شود که خون از بطن چپ به سمت آئورت (رگی که خون غنی از اکسیژن را به بدن می‌رساند) جریان می‌یابد.
- دریچه ریوی: زمانی باز می‌شود که خون از بطن راست به شریان‌های ریوی (تنها شریان‌هایی که خون فقیر از اکسیژن را به ریه‌ها می‌برند) جریان می‌یابد.
رگ‌های خونی
قلب خون را از طریق سه نوع رگ خونی پمپاژ می‌کند:
- شریان‌ها: خون غنی از اکسیژن را از قلب به بافت‌های بدن می‌برند.
- سیاهرگ‌ها: خون فاقد اکسیژن را به قلب برمی‌گردانند.
- مویرگ‌ها: رگ‌های خونی کوچکی هستند که در آن بدن، خون غنی از اکسیژن و فقیر از اکسیژن را مبادله می‌کند.
عروق کرونر
قلب مواد مغذی را از طریق شبکه‌ای از عروق کرونر دریافت می‌کند. این شریان‌ها در امتداد سطح قلب قرار دارند. آن‌ها به خود قلب خدمت می‌کنند و شامل موارد زیر می‌شوند:
- شریان کرونر چپ: به دو شاخه (شریان سیرکومفلکس و شریان نزولی قدامی‌چپ) تقسیم می‌شود.
- شریان سیرکومفلکس: خون دهلیز چپ و پهلو و پشت بطن چپ را تامین می‌کند.
- شریان نزولی قدامی‌چپ (LAD): خون را به جلو و پایین بطن چپ و جلوی سپتوم می‌رساند.
- شریان کرونری راست (RCA): خون را به دهلیز راست، بطن راست، قسمت پایینی بطن چپ و پشت سپتوم می‌رساند.
سیستم هدایت الکتریکی
سیستم هدایت قلب مانند سیم کشی برق یک ساختمان است. ریتم و سرعت ضربان قلب را کنترل می‌کند. سیگنال‌ها از بالای قلب شروع می‌شوند و به سمت پایین حرکت می‌کنند. سیستم هدایت شامل:
- گره سینوسی دهلیزی (SA): سیگنال‌هایی را ارسال می‌کند که قلب را به تپش وادار می‌کند.
- گره دهلیزی بطنی (AV): سیگنال‌های الکتریکی را از حفره‌های فوقانی قلب به حفره‌های تحتانی آن منتقل می‌کند.
- شاخه چپ: تکانه‌های الکتریکی را به بطن چپ می‌فرستد.
- شاخه سمت راست: تکانه‌های الکتریکی را به بطن راست ارسال می‌کند.
- Bundle of His: تکانه‌هایی را از گره AV به فیبرهای پورکنژ می‌فرستد.
- فیبرهای پورکنژ: بطن‌های قلب را منقبض کرده و خون را پمپاژ می‌کنند.
قلب در کجا قرار دارد؟
قلب جلوی سینه، کمی‌پشت و سمت چپ جناغ سینه (استخوان سینه) که در وسط قفسه سینه قرار دارد می‌نشیند.
قلب کمی در سمت چپ بدن قرار دارد. بین ریه‌های راست و چپ قرار می‌گیرد. ریه چپ کمی‌کوچک‌تر است تا جایی برای قلب در سینه چپ ایجاد کند. قفسه سینه از قلب محافظت می‌کند.
قلب چه شکلی است؟
قلب کمی شبیه یک هرم وارونه با لبه‌های گرد است. رگ‌های خونی بزرگ به داخل و خارج قلب می‌روند تا خون را به داخل و خارج از قلب بیاورند. آن‌ها قلب را به بقیه بدن متصل می‌کنند که خون و اکسیژن را تامین می‌کند.
اندازه قلب چقدر است؟
اندازه قلب هر کس کمی متفاوت است. به طور کلی، اندازه قلب تقریباً به اندازه مشت است. به طور متوسط، وزن قلب یک بزرگسال حدود 300 گرم است. وزن قلب بسته به جثه و جنس ممکن است کمی بیشتر یا کمتر باشد.
شرایط و اختلالات رایجی که بر قلب تأثیر می‌گذارد چیست؟
بیماری‌های قلبی یکی از شایع‌ترین انواع اختلالات است.
شرایط رایجی که بر قلب تأثیر می‌گذارد عبارت‌اند از:
آریتمی
ضربان قلب خیلی سریع، خیلی آهسته یا با ریتم نامنظم
کاردیومیوپاتی
ضخیم شدن، بزرگ شدن یا سفت شدن غیر معمول عضله قلب
نارسایی احتقانی قلب
قلب آنقدر سفت یا ضعیف است که نمی‌تواند به درستی خون را در سراسر بدن پمپاژ کند.
بیماری عروق کرونر
ایجاد پلاک که منجر به باریک شدن عروق کرونر می‌شود.
دیابت
قند خون بالاتر از آن چیزی است که باید باشد.
حمله قلبی (انفارکتوس میوکارد)
یک انسداد ناگهانی عروق کرونر که باعث قطع شدن اکسیژن به بخشی از عضله قلب می‌شود.
بیماری دریچه قلب
دریچه‌ای در قلب درست کار نمی‌کند.
فشار خون بالا
خون به شدت به دیواره‌های شریان فشار می‌آورد.
کلسترول بالا
خون دارای مقدار چربی زیادی است.
پریکاردیت
التهاب در پوشش داخلی قلب (پریکارد)
علائم یا نشانه‌های رایج بیماری‌های قلبی
علائم بیماری قلبی عبارت‌اند از:
- درد قفسه سینه
- تپش قلب
- سرگیجه
- تنگی نفس
- خستگی
- تورم در قسمت تحتانی بدن
آزمایشات رایج برای بررسی سلامت قلب
آزمایش‌هایی برای بررسی سلامت قلب عبارت‌اند از:
- اندازه‌گیری فشار خون
- الکتروکاردیوگرام (EKG)
- اکوکاردیوگرام
- اشعه ایکس قفسه سینه
- آزمایش خون
- کاتتریزاسیون قلبی
- توموگرافی کامپیوتری (CT)
- MRI قلب (تصویربرداری رزونانس مغناطیسی)
- تست استرس
درمان‌های رایج برای قلب
درمان بیماری‌های قلبی عبارت‌اند از:
- برای مثال ، دارویی برای کاهش فشار خون یا جلوگیری از لخته شدن خون
- تغییر در عادات روزانه، مانند آنچه می‌خورید و میزان فعالیت بدنی
- دستگاه‌های پزشکی مانند ضربان ساز
- روش‌هایی مانند فرسایش کاتتر یا آنژیوپلاستی
- اعمالی مانند جراحی بای پس عروق کرونر یا تعویض دریچه
چگونه می‌توانم قلبم را سالم نگه دارم؟
اگر شرایطی دارید که بر قلب تأثیر می‌گذارد، برنامه درمانی پزشک خود را دنبال کنید. مهم است که داروها را در زمان مناسب و در مقادیر مناسب مصرف کنید.
همچنین می‌توانید برای حفظ سلامت قلب خود تغییراتی در سبک زندگی ایجاد کنید. می‌توانید تلاش کنید:
- وزنی را که برایتان سالم است به دست آورید و حفظ کنید.
- الکل را در حد اعتدال بنوشید .
- غذاهای مفید برای قلب مانند میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل مصرف کنید.
- حداقل 150 دقیقه در هفته فعالیت بدنی داشته باشید.
- میزان سدیم مصرفی خود را محدود کنید.
- استرس خود را با استراتژی‌های سالمی‌مانند مدیتیشن یا ژورنال نویسی مدیریت کنید.
- ترک سیگار و اجتناب در استفاده از محصولات تنباکو و اگر سیگار می‌کشید، از پزشک بخواهید منابعی برای کمک به شما برای ترک سیگار ارائه دهد.
سوالات متداول در مورد قلب
ممکن است بخواهید از پزشک خود بپرسید:
- سابقه خانوادگی من چگونه بر سلامت قلب من تأثیر می‌گذارد؟
- برای کاهش فشار خون چه کار کنم؟
- سطح کلسترول من چگونه بر قلب من تأثیر می‌گذارد؟
- علائم حمله قلبی چیست؟
- برای پیشگیری از بیماری قلبی چه غذاهایی بخورم؟
خلاصه
قلب به عنوان ارگان اصلی سیستم گردش خون شما را زنده نگه می‌دارد. خون را در سراسر بدن پمپاژ می‌کند و اکسیژن را به سلول‌ها و بافت‌ها می‌رساند. از آنجایی که قلب چنین نقش حیاتی ایفا می‌کند، مهم است که از آن مراقبت کنید. شرایطی که بر قلب تأثیر می‌گذارد بسیار رایج هستند، اما شما این قدرت را دارید که برای داشتن قلب قوی‌تر و سالم تغییراتی ایجاد کنید.
